Các loại trầm cảm: Các loại nặng, mãn tính, hưng cảm và nhiều loại khác bạn cần biết

[huytndrip]

Trầm cảm không chỉ là một dạng bệnh lý duy nhất, mà là một nhóm các rối loạn tâm thần với nhiều hình thức khác nhau, mỗi loại có triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị riêng biệt. Hiểu rõ các loại trầm cảm sẽ giúp bạn hoặc người thân sớm nhận diện và có hướng can thiệp kịp thời, tránh để bệnh trở nên trầm trọng.


1. Trầm cảm nặng (Major Depressive Disorder - MDD)

Đây là dạng phổ biến và nghiêm trọng nhất trong các loại trầm cảm. Người mắc trầm cảm nặng thường có những triệu chứng kéo dài liên tục ít nhất 2 tuần và ảnh hưởng mạnh đến đời sống hàng ngày.

Dấu hiệu nhận biết:

• Cảm giác buồn bã, trống rỗng gần như cả ngày.
• Mất hứng thú trong mọi hoạt động, kể cả sở thích cá nhân.
• Rối loạn giấc ngủ và ăn uống.
• Mệt mỏi kéo dài, khó tập trung.
• Có suy nghĩ về cái chết hoặc hành vi tự làm hại bản thân.

Trầm cảm nặng đòi hỏi điều trị bằng thuốc kết hợp với liệu pháp tâm lý chuyên sâu. Trong một số trường hợp, bệnh nhân cần nhập viện để đảm bảo an toàn.


2. Trầm cảm mãn tính (Persistent Depressive Disorder - PDD)

Còn gọi là rối loạn khí sắc dai dẳng, đây là một dạng trầm cảm kéo dài trong ít nhất 2 năm (đối với người lớn). Mức độ triệu chứng có thể nhẹ hơn trầm cảm nặng, nhưng kéo dài và âm ỉ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống.

Triệu chứng thường gặp:

• Tâm trạng u uất kéo dài hầu như mỗi ngày.
• Cảm giác bi quan, mất hy vọng.
• Giảm năng lượng, ít nói, thờ ơ với môi trường xung quanh.
• Rối loạn giấc ngủ, chán ăn hoặc ăn nhiều bất thường.
• Tự ti, cảm giác bản thân vô dụng.

🟡 Vì diễn biến âm thầm, trầm cảm mãn tính thường bị bỏ qua hoặc chẩn đoán muộn. Điều trị bao gồm tâm lý trị liệu lâu dài và đôi khi cần kết hợp thuốc chống trầm cảm.


3. Trầm cảm hưng cảm (Rối loạn lưỡng cực - Bipolar Disorder)

Rối loạn lưỡng cực là một trong các loại trầm cảm đặc biệt, với sự xen kẽ giữa các giai đoạn trầm cảm và hưng cảm. Đây là một rối loạn phức tạp, dễ bị nhầm lẫn với các vấn đề tâm lý khác nếu không được chẩn đoán chính xác.

Đặc điểm của từng giai đoạn:

• Giai đoạn trầm cảm: Buồn bã, mệt mỏi, mất hứng thú, ý nghĩ tiêu cực tương tự trầm cảm nặng.
• Giai đoạn hưng cảm: Tăng năng lượng quá mức, nói nhiều, mất ngủ, hành động bốc đồng, tự tin thái quá hoặc ảo tưởng.

Rối loạn lưỡng cực cần được chẩn đoán và điều trị bởi bác sĩ tâm thần. Việc sử dụng thuốc chống trầm cảm không đúng có thể kích hoạt cơn hưng cảm nguy hiểm.


4. Trầm cảm sau sinh (Postpartum Depression)

Đây là loại trầm cảm thường gặp ở phụ nữ sau sinh, đặc biệt trong 6 tuần đầu sau khi sinh con. Nguyên nhân thường do sự thay đổi nội tiết tố, cộng với áp lực chăm sóc trẻ sơ sinh và sự thay đổi vai trò xã hội.

Dấu hiệu thường gặp:

• Khóc không lý do, cảm thấy tội lỗi vì không yêu thương con đủ.
• Mất ngủ, mất cảm giác thèm ăn.
• Cảm giác cô lập, lo lắng thái quá về việc nuôi con.
• Trong trường hợp nặng, có ý nghĩ làm hại bản thân hoặc em bé.

Trầm cảm sau sinh không phải là yếu đuối, mà là bệnh lý cần được hỗ trợ y tế. Cần sự chia sẻ từ gia đình và hỗ trợ từ chuyên gia sức khỏe tâm thần.


5. Trầm cảm theo mùa (Seasonal Affective Disorder - SAD)

Là một dạng trầm cảm có chu kỳ, thường xuất hiện vào mùa thu – đông và cải thiện vào mùa xuân – hè. Nguyên nhân liên quan đến ánh sáng mặt trời và sự thay đổi đồng hồ sinh học.

Dấu hiệu nổi bật:

• Tâm trạng chán nản theo mùa nhất định.
• Ngủ nhiều, ăn nhiều, đặc biệt là đồ ngọt và tinh bột.
• Mệt mỏi, giảm năng suất làm việc vào mùa đông.

Trầm cảm theo mùa có thể cải thiện bằng cách tiếp xúc với ánh sáng tự nhiên, liệu pháp ánh sáng nhân tạo, kết hợp tâm lý trị liệu.


6. Trầm cảm không điển hình (Atypical Depression)

Đây là một dạng trầm cảm đặc biệt với những biểu hiện ngược lại trầm cảm điển hình. Người bệnh có thể phản ứng tích cực với các sự kiện vui, nhưng vẫn có các triệu chứng trầm cảm nền kéo dài.

Triệu chứng bao gồm:

• Tăng cân, ăn nhiều.
• Ngủ nhiều nhưng vẫn mệt mỏi.
• Nhạy cảm quá mức với sự từ chối.
• Cảm xúc "dao động" nhanh chóng.

🟢 Trầm cảm không điển hình thường đáp ứng tốt với các phương pháp trị liệu nếu được phát hiện sớm.


7. Rối loạn trầm cảm kèm lo âu (Mixed Anxiety-Depressive Disorder)

Trong các loại trầm cảm, đây là dạng kết hợp giữa trầm cảm và lo âu – hai vấn đề tâm lý phổ biến thường xuất hiện cùng nhau.

Dấu hiệu điển hình:

• Cảm giác buồn bã đi kèm lo âu dai dẳng.
• Suy nghĩ tiêu cực lặp đi lặp lại.
• Đánh trống ngực, thở nhanh, run tay.
• Khó ngủ, dễ hoảng loạn.

Điều trị dạng rối loạn hỗn hợp này cần kết hợp giữa thuốc và liệu pháp tâm lý chuyên biệt.


Kết luận

Việc hiểu rõ các loại trầm cảm là bước đầu quan trọng trong việc nhận diện và xử lý sớm các rối loạn tâm thần. Mỗi loại trầm cảm có đặc điểm, mức độ nghiêm trọng và hướng điều trị khác nhau, do đó chẩn đoán chính xác từ chuyên gia là yếu tố then chốt giúp bệnh nhân phục hồi.


Hãy nhớ rằng: Trầm cảm có thể điều trị được. Đừng ngại chia sẻ, đừng chờ đợi bệnh tự qua đi. Sự chủ động của bạn hôm nay có thể cứu lấy chính bạn hoặc người thân trong tương lai.