Thoát vị đĩa đệm là bệnh lý xương khớp phổ biến, xảy ra khi nhân nhầy trong đĩa đệm cột sống thoát ra ngoài, chèn ép vào các rễ thần kinh hoặc tủy sống. Bệnh không chỉ gây đau nhức, hạn chế vận động mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống nếu không được điều trị kịp thời. Vậy nguyên nhân thoát vị đĩa đệm là gì? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ những yếu tố tiềm ẩn dẫn đến căn bệnh này để có biện pháp phòng ngừa hiệu quả.
Thoát vị đĩa đệm là gì?
Trước khi tìm hiểu về nguyên nhân thoát vị đĩa đệm, cần hiểu rõ cấu trúc của đĩa đệm. Đĩa đệm là phần nằm giữa các đốt sống, có cấu tạo gồm bao xơ bên ngoài và nhân nhầy bên trong. Vai trò của đĩa đệm là giảm xóc, giúp cột sống linh hoạt khi vận động. Khi bao xơ bị rách hoặc nứt, nhân nhầy thoát ra ngoài và chèn vào dây thần kinh, gây ra các triệu chứng đau nhức, tê bì hoặc yếu cơ.
Nguyên nhân thoát vị đĩa đệm thường gặp
1. Thoái hóa tự nhiên do tuổi tác
Nguyên nhân thoát vị đĩa đệm phổ biến nhất là quá trình thoái hóa cột sống theo tuổi tác. Khi tuổi càng cao, đĩa đệm mất nước, trở nên khô cứng, đàn hồi kém và dễ bị rạn nứt. Điều này khiến nhân nhầy bên trong có thể trượt ra ngoài dễ dàng, hình thành nên tình trạng thoát vị.
2. Tư thế vận động sai lệch
Ngồi cong lưng, cúi đầu quá lâu, bê vác vật nặng sai cách hoặc thường xuyên thực hiện các động tác gập người, xoay người mạnh đều là những nguyên nhân gây thoát vị đĩa đệm do tăng áp lực đột ngột lên cột sống.
3. Chấn thương cột sống
Chấn thương trong sinh hoạt, tai nạn giao thông, tai nạn thể thao hoặc va chạm mạnh vào vùng lưng, cổ có thể làm rách bao xơ đĩa đệm, dẫn đến tình trạng nhân nhầy thoát ra ngoài. Đây là nguyên nhân thoát vị đĩa đệm thường gặp ở người trẻ tuổi, đặc biệt là những người lao động nặng hoặc chơi thể thao chuyên nghiệp.
4. Mang vác nặng trong thời gian dài
Những người làm nghề khuân vác, bốc xếp, nông dân hay vận động viên thể hình… thường xuyên phải chịu áp lực lớn lên cột sống. Việc mang vác nặng quá sức và kéo dài là một trong những nguyên nhân chính gây ra sự suy yếu của bao xơ đĩa đệm, từ đó dẫn đến thoát vị.
5. Thừa cân – béo phì
Béo phì làm tăng áp lực lên cột sống, đặc biệt là vùng thắt lưng. Khi trọng lượng cơ thể vượt quá khả năng chịu đựng của cột sống, đĩa đệm sẽ bị chèn ép liên tục và dễ bị tổn thương. Đây là nguyên nhân thoát vị đĩa đệm đang có xu hướng gia tăng trong xã hội hiện đại.
6. Yếu tố di truyền
Theo một số nghiên cứu, những người có người thân trong gia đình mắc bệnh thoát vị đĩa đệm có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Yếu tố di truyền có thể làm suy yếu cấu trúc đĩa đệm từ khi còn trẻ, dẫn đến khả năng thoát vị sớm hơn người bình thường.
7. Ít vận động, lối sống thụ động
Ngồi lâu, ít vận động, làm việc máy tính kéo dài là đặc trưng của dân văn phòng hiện nay. Lối sống tĩnh tại này làm cho các cơ cạnh cột sống yếu dần, đĩa đệm không được nuôi dưỡng tốt, dễ bị thoái hóa và tổn thương. Đây là nguyên nhân gây thoát vị đĩa đệm đang ngày càng phổ biến ở người trẻ.
Một số yếu tố làm tăng nguy cơ thoát vị đĩa đệm
Ngoài những nguyên nhân chính gây thoát vị đĩa đệm, một số yếu tố nguy cơ khác cũng góp phần làm tăng khả năng mắc bệnh, bao gồm:
Cách phòng tránh thoát vị đĩa đệm hiệu quả
Hiểu rõ nguyên nhân thoát vị đĩa đệm giúp bạn chủ động xây dựng lối sống lành mạnh để phòng tránh bệnh:
Kết luận
Hiểu đúng về nguyên nhân thoát vị đĩa đệm là bước đầu tiên trong việc phòng ngừa và điều trị bệnh hiệu quả. Hãy xây dựng thói quen sống tích cực, bảo vệ cột sống từ những hành động nhỏ hằng ngày để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh. Nếu có dấu hiệu đau lưng, tê tay chân hoặc khó khăn trong vận động, bạn nên đi khám chuyên khoa sớm để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Thoát vị đĩa đệm là gì?
Trước khi tìm hiểu về nguyên nhân thoát vị đĩa đệm, cần hiểu rõ cấu trúc của đĩa đệm. Đĩa đệm là phần nằm giữa các đốt sống, có cấu tạo gồm bao xơ bên ngoài và nhân nhầy bên trong. Vai trò của đĩa đệm là giảm xóc, giúp cột sống linh hoạt khi vận động. Khi bao xơ bị rách hoặc nứt, nhân nhầy thoát ra ngoài và chèn vào dây thần kinh, gây ra các triệu chứng đau nhức, tê bì hoặc yếu cơ.
Nguyên nhân thoát vị đĩa đệm thường gặp
1. Thoái hóa tự nhiên do tuổi tác
Nguyên nhân thoát vị đĩa đệm phổ biến nhất là quá trình thoái hóa cột sống theo tuổi tác. Khi tuổi càng cao, đĩa đệm mất nước, trở nên khô cứng, đàn hồi kém và dễ bị rạn nứt. Điều này khiến nhân nhầy bên trong có thể trượt ra ngoài dễ dàng, hình thành nên tình trạng thoát vị.
2. Tư thế vận động sai lệch
Ngồi cong lưng, cúi đầu quá lâu, bê vác vật nặng sai cách hoặc thường xuyên thực hiện các động tác gập người, xoay người mạnh đều là những nguyên nhân gây thoát vị đĩa đệm do tăng áp lực đột ngột lên cột sống.
3. Chấn thương cột sống
Chấn thương trong sinh hoạt, tai nạn giao thông, tai nạn thể thao hoặc va chạm mạnh vào vùng lưng, cổ có thể làm rách bao xơ đĩa đệm, dẫn đến tình trạng nhân nhầy thoát ra ngoài. Đây là nguyên nhân thoát vị đĩa đệm thường gặp ở người trẻ tuổi, đặc biệt là những người lao động nặng hoặc chơi thể thao chuyên nghiệp.
4. Mang vác nặng trong thời gian dài
Những người làm nghề khuân vác, bốc xếp, nông dân hay vận động viên thể hình… thường xuyên phải chịu áp lực lớn lên cột sống. Việc mang vác nặng quá sức và kéo dài là một trong những nguyên nhân chính gây ra sự suy yếu của bao xơ đĩa đệm, từ đó dẫn đến thoát vị.
5. Thừa cân – béo phì
Béo phì làm tăng áp lực lên cột sống, đặc biệt là vùng thắt lưng. Khi trọng lượng cơ thể vượt quá khả năng chịu đựng của cột sống, đĩa đệm sẽ bị chèn ép liên tục và dễ bị tổn thương. Đây là nguyên nhân thoát vị đĩa đệm đang có xu hướng gia tăng trong xã hội hiện đại.
6. Yếu tố di truyền
Theo một số nghiên cứu, những người có người thân trong gia đình mắc bệnh thoát vị đĩa đệm có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Yếu tố di truyền có thể làm suy yếu cấu trúc đĩa đệm từ khi còn trẻ, dẫn đến khả năng thoát vị sớm hơn người bình thường.
7. Ít vận động, lối sống thụ động
Ngồi lâu, ít vận động, làm việc máy tính kéo dài là đặc trưng của dân văn phòng hiện nay. Lối sống tĩnh tại này làm cho các cơ cạnh cột sống yếu dần, đĩa đệm không được nuôi dưỡng tốt, dễ bị thoái hóa và tổn thương. Đây là nguyên nhân gây thoát vị đĩa đệm đang ngày càng phổ biến ở người trẻ.
Một số yếu tố làm tăng nguy cơ thoát vị đĩa đệm
Ngoài những nguyên nhân chính gây thoát vị đĩa đệm, một số yếu tố nguy cơ khác cũng góp phần làm tăng khả năng mắc bệnh, bao gồm:
- Hút thuốc lá: Giảm lưu lượng máu đến cột sống, làm đĩa đệm dễ bị thoái hóa.
- Làm việc trong môi trường rung lắc: Lái xe đường dài, máy móc công nghiệp.
- Thiếu canxi, vitamin D: Ảnh hưởng đến sức khỏe xương khớp.
- Stress kéo dài: Làm tăng co cứng cơ, ảnh hưởng đến vùng lưng cổ.
Cách phòng tránh thoát vị đĩa đệm hiệu quả
Hiểu rõ nguyên nhân thoát vị đĩa đệm giúp bạn chủ động xây dựng lối sống lành mạnh để phòng tránh bệnh:
- Giữ đúng tư thế khi làm việc, học tập, nghỉ ngơi.
- Tập thể dục đều đặn, đặc biệt là yoga, bơi lội hoặc đi bộ nhẹ nhàng.
- Tránh mang vác nặng sai tư thế.
- Duy trì cân nặng hợp lý.
- Bổ sung canxi và vitamin D cho cơ thể.
- Tránh ngồi lâu một chỗ, nên đứng lên đi lại sau mỗi 30–60 phút làm việc.
Kết luận
Hiểu đúng về nguyên nhân thoát vị đĩa đệm là bước đầu tiên trong việc phòng ngừa và điều trị bệnh hiệu quả. Hãy xây dựng thói quen sống tích cực, bảo vệ cột sống từ những hành động nhỏ hằng ngày để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh. Nếu có dấu hiệu đau lưng, tê tay chân hoặc khó khăn trong vận động, bạn nên đi khám chuyên khoa sớm để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Vận hành bởi Trương Anh Vũ® 
Trung Nghĩa, Hòa Ninh, Hòa Vang, Tp Đà Nẵng, Việt Nam 
