Thực hành rải tâm từ theo kinh tạng Pali

[dieuthuyenvtt]

Thực hành rải tâm từ theo kinh tạng Pali


Xem chi tiết: https://adidaphat.gn.com.vn/dao-phat

Chủ Nhật, 11, Tháng Tám, 2024

Hoa sen tinh khiết toả ngát giữa chốn bùn nhơ, người có đạo đức luôn vững bước trước những cám dỗ của lợi danh, tiền tài, sắc đẹp… Nếu vì tham lam ích kỷ, dấy khởi bao ý niệm hận thù, ganh ghét để rồi sát hại lẫn nhau, phải chăng cuộc sống sẽ khô cằn, tang thương và lạnh lẽo biết bao! Nhận thức được những khổ đau đó, Đức Phật đã khuyến tấn hàng đệ tử truyền bá chính pháp lợi lạc nhân sinh, thắp lên ngọn lửa tình thương xoá tan bao hận thù giá lạnh. Chỉ cần một niệm từ bi, vạn vật sẽ được bảo hộ, chúng sinh sẽ được sống an lành hạnh phúc!

1. Khái niệm về tâm từ

Đức Phật dạy rằng:

Chính tâm dẫn dắt đời.

Chính tâm tự não hại.

Chính tâm là một pháp,

Mọi vật đều tùy thuộc[1].

Trong tâm dấy khởi biết bao điều bất thiện, ngày ngày tạo thêm mãi nhiều ác nghiệp, để rồi mình và người phải khổ đau mãi. Nhận thức được những khổ đau đem lại, hành giả tác khởi ý niệm thánh thiện, lời nói và việc làm chân chính, thì sẽ đem lại an lạc cho mình và tha nhân[2]. Chính vì thế, Đức Phật đã khuyên các đệ tử thường xuyên tuệ tri 16 trạng thái tâm gồm tham và không tham, sân và không sân, si và không si, tán loạn và thâu nhiếp, quảng đại và không quảng đại, hữu hạn và vô thượng, định và không định, giải thoát và không giải thoát[3]. Bởi vì:

Tâm hốt hoảng, dao động,

Khó hộ trì, khó nhiếp;

Người trí làm tâm thẳng,

Như thợ tên làm tên[4].

Trong những phút giây dao động đó, nếu hành giả không nhiếp phục được các căn và như lý tác ý thì sẽ hướng tâm rong ruổi theo năm điều bất thiện “dục tham triền cái, sân triền cái, hôn trầm thuỵ miên triền cái, trạo hối triền cái, nghi triền cái”[5]. Khi đó “tâm bị uế nhiễm không được nhu nhuyến, không dễ sử dụng, không sáng chói, bị bể vụn, không chân chính, định tĩnh để đoạn diệt các lậu hoặc”[6]. Trong kinh Ví dụ tấm vải thuộc kinh Trung bộ đã liệt kê một số trạng thái tâm cấu uế như “tham dục, tà tham, sân, phẫn, hận, hư nguỵ, não hại, tật đố, xan tham, man trá, khi cuống, ngoan cố, cấp tháo, quá mạn, kiêu, phóng dật”[7]. Chính những uế nhiễm đó làm chướng ngại lộ trình tu học giải thoát, cho nên Đức Phật đã khuyến tấn hàng đệ tử phải nỗ lực tu tập bốn tâm vô lượng (bốn phạm hạnh): tâm từ vô lượng, tâm bi vô lượng, tâm hỷ vô lượng và tâm xả vô lượng.

“Từ” (Sanskrit: Maitrya; Pāli: Metta) là pháp lành, là tình thương lợi lạc cho tất cả chúng sinh. Tình thương đó không gây tổn hại cho người hay vật; gặp khổ không buồn, gặp vui không mừng. Tâm từ không phải là tình cảm nhục dục, bởi vì: “tình dục và luyến ái là nguyên nhân của bao nhiêu phiền muộn”[8]. Đức Phật cũng đã dạy rằng: “Này các Tỳ kheo, chính là ái này đưa đến tái sinh, câu hữu với hỷ và tham, tìm cầu hỷ lạc chỗ này chỗ kia. Tức là dục ái, hữu ái, phi hữu ái”[9].

1. Một số pháp hành tiêu biểu đối với việc rải tâm từ

Thứ nhất là xa lìa các điều bất thiện và dứt trừ ngã chấp. Trong kinh Đại bổn, người đánh xe trả câu hỏi của hoàng tử Vipassī (tiền thân của Đức Phật Tỳbàthi) về vị xuất gia kia rằng: “Tâu hoàng tử, xuất gia nghĩa là khéo tu phạm hạnh, khéo tu tịnh hạnh, khéo hành thiện nghiệp, khéo hành công đức nghiệp, khéo giữ không hại chúng sinh, khéo có lòng từ đối với chúng sinh!”[11]. Không những người xuất gia mà người tại gia nói riêng và mọi người nói chung khéo hành thiện nghiệp và xa lìa mười điều bất thiện như là lìa giết hại, lìa trộm cắp, lìa tà dâm, lìa vọng ngữ, lìa nói lưỡi hai chiều, lìa nói lời hung ác, lìa nói lời hoa mỹ, lìa tham lam, lìa sân giận, và lìa si mê[12]. Nhận thức khổ đau từ những bất thiện gây ra, hành giả luôn hướng tâm thực hành mười thiện nghiệp, dứt trừ tham lam chấp ngã, đồng thời phát khởi tình thương bao la rải đến khắp muôn loài.

Thứ hai là nghiêm trì giới luật. Như trong kinh Pháp cú, phẩm Song yếu, kệ số 10 khuyến tấn hành giả tu tập rằng:

Ai rời bỏ uế trược,
Giới luật khéo nghiêm trì,
Tự chế, sống chơn thật,
Thật xứng áo cà sa[13].


Thứ ba là tinh tấn thiền định. Hành giả điều phục tâm của mình, phòng hộ các căn, quán chiếu năm uẩn (sắc, thọ, tưởng, hành, thức) trong từng sát na tu tập, không để tâm phóng dật theo các bất thiện pháp, tránh rơi vào trạng thái hôn trầm thùy miên hay trạo cử. Để đạt được sự an trú và hỷ lạc, Đức Phật khuyên hàng đệ tử nên “thành tựu các giới được các bậc Thánh ái kính, không bị phá hoại, không bị đâm cắt, không bị điểm ố, không bị uế nhiễm, đem lại giải thoát, được người trí tán thán, không bị chấp thủ, đưa đến Thiền định”[17].


>> Xem thêm: https://adidaphat.gn.com.vn/de-tu-quy

Thứ tư là thực hành tứ nhiếp pháp. Đức Phật dạy rằng:

Bố thí và ái ngữ,
Lợi hành và đồng sự,
Hỡi các vị Tỳ kheo,
Ðây là bốn nhiếp pháp[20].