Vẹo cột sống: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị hiệu quả

[harucojp]

Vẹo cột sống là tình trạng cột sống bị cong sang một bên bất thường thay vì thẳng đứng như bình thường. Bệnh có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng thường khởi phát trong giai đoạn trẻ em và thanh thiếu niên. Nếu không được phát hiện và điều trị sớm, vẹo cột sống có thể gây ảnh hưởng đến dáng đứng, khả năng vận động và thậm chí cả chức năng tim phổi.



1. Vẹo cột sống là gì?

Vẹo cột sống (Scoliosis) là sự biến dạng cột sống theo chiều ngang, thường kèm theo xoay đốt sống. Mức độ cong được đo bằng góc Cobb trên phim X-quang. Nếu góc cong trên 10 độ, được xem là bất thường. Tình trạng này có thể tiến triển nặng dần nếu không can thiệp kịp thời.



2. Nguyên nhân gây vẹo cột sống

Nguyên nhân vẹo cột sống khá đa dạng, trong đó có những trường hợp chưa rõ nguyên nhân (vẹo cột sống vô căn). Một số yếu tố thường gặp gồm:

• Vẹo cột sống vô căn: Chiếm khoảng 80% trường hợp, nguyên nhân chưa xác định, thường gặp ở tuổi dậy thì.
• Bẩm sinh: Do cột sống phát triển bất thường trong giai đoạn bào thai.
• Bệnh lý thần kinh – cơ: Bại não, loạn dưỡng cơ… gây mất cân bằng cơ và dẫn đến vẹo.
• Chấn thương hoặc phẫu thuật: Tổn thương cột sống, gãy xương, phẫu thuật vùng lưng có thể gây cong lệch.
• Tư thế sai kéo dài: Ngồi học, làm việc hoặc mang vác lệch một bên trong thời gian dài.

3. Dấu hiệu nhận biết vẹo cột sống

Các triệu chứng vẹo cột sống ban đầu có thể mờ nhạt nhưng sẽ rõ dần khi góc cong tăng. Một số dấu hiệu phổ biến:

• Vai hoặc hông không cân xứng.
• Lưng có đường cong chữ “S” hoặc “C” khi nhìn từ phía sau.
• Một bên xương bả vai nhô cao hơn bên kia.
• Thắt lưng lệch, một bên eo trông lõm hơn.
• Cảm giác mỏi lưng, đau cơ khi đứng hoặc ngồi lâu.

4. Mức độ nguy hiểm của vẹo cột sống

Nếu không điều trị, vẹo cột sống có thể gây:

• Biến dạng vóc dáng: Gây mất tự tin, ảnh hưởng tâm lý.
• Đau lưng mạn tính: Do áp lực không đều lên cột sống và cơ.
• Ảnh hưởng chức năng hô hấp, tim mạch: Khi cong vẹo nặng, lồng ngực bị chèn ép.
• Giảm khả năng vận động: Khó thực hiện các hoạt động hàng ngày.

5. Phương pháp điều trị vẹo cột sống

5.1. Điều trị không phẫu thuật

Áp dụng cho trường hợp cong nhẹ đến trung bình (góc Cobb < 40 độ):

• Vật lý trị liệu và bài tập chỉnh dáng: Các bài tập kéo giãn, tăng cường cơ lưng – bụng.
• Đeo đai chỉnh hình cột sống: Ngăn ngừa cong tiến triển ở trẻ đang phát triển.
• Điều chỉnh tư thế sinh hoạt: Ngồi thẳng lưng, tránh mang vác lệch.

5.2. Điều trị phẫu thuật

Chỉ định khi góc cong > 40–50 độ hoặc có nguy cơ ảnh hưởng chức năng tim phổi. Phẫu thuật giúp nắn chỉnh cột sống và cố định bằng dụng cụ chuyên dụng.



6. Phòng ngừa vẹo cột sống

• Giữ tư thế ngồi và đứng đúng.
• Tránh đeo cặp lệch vai hoặc mang vác nặng một bên.
• Tập thể dục thường xuyên, đặc biệt là các môn tăng cường sức mạnh cơ lưng như bơi lội, yoga.
• Khám sức khỏe định kỳ, nhất là với trẻ ở tuổi dậy thì để phát hiện sớm.

Kết luận

Vẹo cột sống là bệnh lý không nên chủ quan vì có thể ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe và thẩm mỹ. Việc phát hiện sớm và can thiệp kịp thời sẽ giúp ngăn ngừa biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống. Nếu bạn hoặc người thân có các dấu hiệu bất thường về cột sống, hãy đến cơ sở y tế chuyên khoa để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp.